O Ιάκωβος Καμπανέλλης, θεατρικός συγγραφέας, δοκιμιογράφος, στιχουργός και σεναριογράφος, αφηγήθηκε μέσα από το έργο του την εποχή του πολέμου, της κατοχής, των στρατοπέδων συγκέντρωσης, των εμφυλίων συγκρούσεων, και γενικότερα την ψυχολογία του Έλληνα σε σχέση με τις τότε ιστορικοκοινωνικές συγκυρίες. Ο θεατρικός λόγος του, εξομολογητικός και υπαρξιακός, σατιρικός και αφαιρετικός, δεν άργησε να τον τοποθετήσει στη θέση του θεμελιωτή τού μεταπολεμικού ελληνικού θεάτρου.

Γεννήθηκε στη Νάξο και σπούδασε τεχνικό σχέδιο στη Σιβιτανίδειο σχολή στην Αθήνα, αλλά από πολύ νέος αφιέρωνε χρόνο στη μελέτη της κλασικής λογοτεχνίας. Το 1943 συνελήφθη από τους Γερμανούς και κρατήθηκε στο στρατόπεδο Μαουτχάουζεν μέχρι τις 5 Μαΐου 1945, ημέρα που μπήκε στο στρατόπεδο ο αμερικανικός στρατός. Με την επιστροφή του στην Ελλάδα, και επηρεασμένος από θεατρικές παραστάσεις, κυρίως του θεάτρου Τέχνης, αφοσιώθηκε στο γράψιμο θεατρικών έργων. Πρώτο έργο του που ανέβηκε στη σκηνή ήταν το «Χορός πάνω στα Στάχυα» (θίασος Λαιμού ’50-’51). Το 1956, το Εθνικό Θέατρο ανέβασε την «Έβδομη μέρα της Δημιουργίας» (σκηνοθεσία Κ. Μιχαηλίδη), έργο που αγκαλιάστηκε από κοινό και κριτικούς. Το 1957 πρωτοπαίχτηκε «Η Αυλή των Θαυμάτων», από το Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν, που αποτέλεσε καλλιτεχνικό γεγονός, και αναβάθμισε τον Καμπανέλλη σε αναμορφωτή της νεοελληνικής δραματουργίας. Από το 1960 και μέχρι το 1963, ο Καμπανέλλης έζησε στο Λονδίνο παρακολουθώντας τα νέα θεατρικά ρεύματα.

Συνολικά, τα θεατρικά του έργα που υπερβαίνουν τα 30, ανεβάστηκαν στη σκηνή από κρατικούς, αλλά και τους καλύτερους ιδιωτικούς θιάσους. Παράλληλα, ανέβηκαν και μεταφράστηκαν έργα του σε: ΗΠΑ, Ευρώπη, Τουρκία, Αυστραλία, Μεξικό και Κίνα. Πιο δημοφιλή είναι τα έργα του: «Αυλή των Θαυμάτων», «Γειτονιά των Αγγέλων», «Παραμύθι χωρίς Όνομα», «Το Μεγάλο μας Τσίρκο» και άλλα.

Στον κινηματογράφο γυρίστηκαν 12 σενάριά του, με πιο δημοφιλή τα ακόλουθα: «Στέλλα» (1955) του Μ. Κακογιάννη, «Ο Δράκος» (1955) του Ν. Κούνδουρου, «Η Αρπαγή της Περσεφόνης» (1956) του Γρ. Γρηγορίου, «Το Αμαξάκι» (1957) του Ντ. Δημόπουλου, και «Κορίτσια στον Ήλιο» του Βασ. Γεωργιάδη

Το 1966 κατέκτησε το βραβείο σεναρίου στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης για την ταινία «Με τη Λάμψη στα Μάτια». Επίσης, συνέγραψε το βιβλίο Μαουτχάουζεν, όπου εξιστορεί όσα έζησε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης, και εργάστηκε σαν αρθογράφος και δοκιμιογράφος σε αρκετές εφημερίδες. Στίχοι του μελοποιήθηκαν από τον Μ. Χατζιδάκι, τον Μ. Θεοδωράκη, τον Στ. Ξαρχάκο, και έγιναν διαχρονικές επιτυχίες.

Η Φίνος Φιλμ ήταν παραγωγός στην ταινία του «Το Αμαξάκι» σε σκηνοθεσία Ντίνου Δημόπουλου και συμπαραγωγός στην ταινία «Το Ποτάμι» σε σκηνοθεσία Νίκου Κούνδουρου το 1959.

Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης διετέλεσε διευθυντής ραδιοφωνίας (’81-’87) και Πρόεδρος της Βουλής των Εφήβων (’03-’07), διαδεχόμενος τον Αντώνη Σαμαράκη. Για την όλη προσφορά του τιμήθηκε με πολλές διακρίσεις: αναγορεύθηκε επίτιμος δημότης πολλών πόλεων, εκλέχτηκε επίτιμος διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κύπρου (1966), της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Θεσσαλονίκης (1999), και του τμήματος Θεατρικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών (1999). Εξελέγη παμψηφεί Ακαδημαϊκός το 1999, εγκαινιάζοντας την έδρα του Θεάτρου στην Ακαδημία Αθηνών. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας του απένειμε το παράσημο του Ανώτερου Ταξιάρχη του τάγματος του Φοίνικα. Ο θάνατός του άφησε μεγάλο κενό στον πολιτισμό.