Σπουδαία κυρία του θεάτρου και του κινηματογράφου, η Κατερίνα Χέλμη ήταν μια δυναμική γυναίκα με ισχυρή προσωπικότητα και ευγενική ψυχή. Υπηρέτησε με πάθος την τέχνη της υποκριτικής για περισσότερα από εξήντα χρόνια, γνωρίζοντας σημαντικές διακρίσεις από τα πρώτα της μόλις βήματα στο θεατρικό σανίδι. Είχε την ικανότητα να εκμηδενίζει την απόσταση μεταξύ ρόλου και πραγματικότητας, πείθοντας τον θεατή για την ιστορία που υποδύεται.

ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΧΡΟΝΙΑ

Γεννήθηκε τον Αύγουστο του 1939 στην Αθήνα και μεγάλωσε στην Πλάκα σε οικογένεια με καταγωγή από την Κεφαλονιά. Από μικρή ξεκίνησε να μαθαίνει μουσική και ξένες γλώσσες, ενώ δεν έχανε θεατρική παράσταση. Πρώτη επιλογή των σπουδών της ήταν το Εθνικό Θέατρο, ακολούθησε η Δραματική Σχολή Καρόλου Κουν και αποφοίτησε από τη σχολή του Πέλου Κατσέλη.

ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ

Σπουδάστρια ακόμα, πρωτοεμφανίστηκε στο θέατρο με τον θίασο της Κατερίνας Ανδρεάδη στο έργο «Λαίδη Μπέτσι». Συνέχισε με παραστάσεις στο Εθνικό Θέατρο και στο Ελεύθερο Θέατρο.

Το 1962 ήρθε η καθοριστική στιγμή της καριέρας της με τον ρόλο της ιερόδουλης στην θεατρική παράσταση “Τα Κόκκινα Φανάρια” του Αλέκου Γαλανού σε σκηνοθεσία Αλέξη Δαμιανού. Όπως είχε αφηγηθεί η ίδια σε συνέντευξη της στην Lifo: “Με είδαν ο Δαμιανός και ο Γαλανός, ο συγγραφέας, και ήταν να πάρω τον ρόλο της Πριγκιπέσας, που τον έπαιξε η Καρέζη στην ταινία. Την ώρα της οντισιόν, ο ρόλος πήγαινε για άλλη κοπέλα, η οποία δεν είχε την πρέπουσα ένταση στον διάλογο με τον νταβατζή. Ήταν μια καθωσπρέπει κοπέλα από τον Κουν. Της δίνω μια σπρωξιά, της λέω: «Βάλε ένταση, θα τον χάσεις τον ρόλο». Πετάγεται ο Γαλανός: «Αλλαγή ρόλων! Αφού εσύ δασκαλεύεις την άλλη, πάρε τον ρόλο κι έλα να μας δείξεις τι κάνεις». Έτσι πήρα τον δικό μου ρόλο και η άλλη πήρε της Πριγκιπέσας.”

Ακολούθησαν πολλές παραστάσεις τόσο στο Εθνικό Θέατρο όσο και στο Ελεύθερο Θέατρο, ενώ δεν δίστασε να συνεργαστεί και με σκηνοθέτες της νέας γενιάς. Το 2009 ερμήνευσε τον πρωταγωνιστικό ρόλο της κυρίας Βέναμπλ στο έργο «Ξαφνικά Πέρσι το Καλοκαίρι» του Τενεσί Ουίλιαμς στο Αμφιθέατρο του Σπύρου Ευαγγελάτου, όπου έλαβε εξαιρετικές κριτικές.

Το 2018 και σε ηλικία 79 ετών συμπρωταγωνίστησε στην τελευταία της θεατρική παράσταση, στο έργο «Πατρίδα τώρα – 8 ώρες και 35 λεπτά» της Φωτεινής Τσαλίκογλου σε διασκευή και σκηνοθεσία του Μάνου Καρατζογιάννη, στο θέατρο Σταθμός.

Η Κατερίνα Χέλμη είχε διδάξει υποκριτική στη σχολή Βεάκη, ενώ ασχολήθηκε και με τη συγγραφή βιβλίων.

Ο ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ

Η πρώτη της εμφάνιση στον κινηματογράφο έγινε σε ηλικία 18 ετών με την ταινία «Μπάρμπα-Γιάννης ο Κανατάς» το 1957. Ωστόσο, όπως η ίδια αφηγείται, η κινηματογραφική καριέρα της, μέσα από την οποία αγαπήθηκε ιδιαίτερα από το κοινό, ξεκίνησε από τον Φίνο, ο οποίος όταν την είδε στο θέατρο να υποδύεται μια από τις ιερόδουλες στα «Κόκκινα Φανάρια» του Αλέκου Γαλανού, της πρότεινε να παίξει στην ταινία «Νόμος 4000» του Γιάννη Δαλιανίδη. Από τότε καθιερώθηκε σαν ηθοποιός του κινηματογράφου, με κορυφαία ίσως στιγμή της, στην μεταφορά του θεατρικού έργου «Τα Κόκκινα Φανάρια» στον κινηματογράφο, σε σκηνοθεσία Βασίλη Γεωργιάδη.

Ακολούθησαν άλλες τρεις ταινίες με την Φίνος Φιλμ, στις οποίες οι ερμηνείες της ήταν αφοπλιστικές: «Χωρίς Ταυτότητα» (1963), «Ίλιγγος» (1963) και «Οι Εχθροί» (1965).

Το 2001 συμμετείχε στην ταινία «Αλεξάνδρεια» της Μαρίας Ηλιού και το 2007 στην ταινία «Ελ Γκρέκο» του Γιάννη Σμαραγδή.

ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΖΩΗ

Υπήρξε σύζυγος του ακαδημαϊκού και ομότιμου καθηγητή Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Κωνσταντίνου Σβολόπουλου, με τον οποίο υπήρξαν παιδικοί φίλοι, αργότερα σύντροφοι, ενώ παντρεύτηκαν όταν ήταν πλέον 50 ετών.

Η Κατερίνα Χέλμη ασπάστηκε δημόσια την Σαϊεντολογία, δηλώνοντας σε συνέντευξη της: “Με έκανε να συνειδητοποιήσω ότι δεν θέλω να ‘χω ένα παιδί που να υποφέρει μελλοντικά. Έκανε ο αδερφός μου ένα κι έτσι έχω ανίψι τώρα. Η Σαϊεντολογία με εκφράζει γιατί μπορεί να απαλύνει τον φόβο του θανάτου. Σε κάνει να φεύγεις ήρεμα και ειρηνικά.”

Σε αντίθεση με τον σύζυγό της, ο οποίος υπήρξε στενός φίλος του Κωνσταντίνου Καραμανλή και διευθυντής του Ιδρύματος Καραμανλή, η Κατερίνα Χέλμη δραστηριοποιήθηκε πολιτικά στο ΠΑΣΟΚ ως μέλος της Επιτροπής Συνδικαλιστικού Επιστημόνων – Καλλιτεχνών. Στις δημοτικές εκλογές του 1994 εκλέχθηκε δημοτική σύμβουλος του Δήμου Αθηναίων με την παράταξη του Θεόδωρου Πάγκαλου.

ΘΑΝΑΤΟΣ

Η Κατερίνα Χέλμη πέθανε στις 15 Απριλίου 2023, σε ηλικία 83 ετών.