Από τους μεγαλύτερους σύγχρονους Έλληνες μουσουργούς, ο ταλαντούχος και καλλιεργημένος Νίκος Μαμαγκάκης, σφράγισε τη μουσική πορεία της χώρας μας για μισό και πλέον αιώνα. Με επιδράσεις της Δύσης αλλά και της δημοτικής μουσικής της Ελλάδας – ιδιαίτερα της Κρήτης – και αφιερωμένος στην εξέλιξη της σύνθεσης, έγραψε όλα τα είδη μουσικής με μοναδικό και πρωτότυπο ύφος. Πιστεύω του ήταν, ότι κάθε είδος μουσικής απαιτεί ποιότητα και ότι όλα τα μεγάλα έργα αποτελούνται από μικρότερα.

Γεννήθηκε στο Ρέθυμνο της Κρήτης, απέκτησε γνώσεις μουσικής από τα παιδικά του χρόνια και σπούδασε αρχικά στο Ωδείο των Αθηνών. Στη συνέχεια, και αφού εργάστηκε σαν αρχιμουσικός στη Φιλαρμονική Ρεθύμνου, έδωσε επιτυχείς εξετάσεις στο Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών (ΙΚΥ) και σπούδασε στην Ανωτάτη Μουσική Σχολή του Μονάχου, με σπουδαίους δασκάλους.

Το πλούσιο έργο του, περιλαμβάνει όλα τα είδη της μουσικής, όπως όπερες, έργα για ορχήστρα, για σόλο όργανα, μουσική για θέατρο και αρχαία δράματα, για κινηματογράφο, ηλεκτρονική μουσική συνδυασμένη με την ελληνική παράδοση, και φυσικά κύκλους τραγουδιών. Μεγάλο μέρος συνθέσεων του έχει εμπνευστεί από τους μεγαλύτερους Έλληνες λογοτέχνες, από τον Όμηρο και την Σαπφώ ως τον Εμπειρίκο και τον Εγγονόπουλο. Στα έργα του είναι εμφανές το πάντρεμα των επιδράσεων του, όπως η κλασική μουσική με την κρητική και το ρεμπέτικο, αλλά και η παρουσία των τοπικών οργάνων, όπως λύρα και σαντούρι, τα οποία ιδιαίτερα αξιοποίησε.

Το 1962 ο Νίκος Μαμαγκάκης πήρε το Β’ βραβείο του μουσικού διαγωνισμού «Μάνος Χατζιδάκις» με τον «Μονόλογο για σόλο τσέλο». Το 1964, κατέκτησε το βραβείο μουσικής του Κινηματογραφικού Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, για τη μουσική του στην ταινία «Μονεμβασιά» του Γιώργου Σαρρή, και το 1968 το βραβείο των κριτικών του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης για τη μουσική του στην ταινία «Παρένθεση» του Τ. Κανελλόπουλου. Το 1972, κατά παραγγελία των Ολυμπιακών Αγώνων του Μονάχου, έγραψε το έργο του «Κυκεώνας».

H δημοτικότητα του οφειλόταν κατά κύριο λόγο στον ελληνικό κινηματογράφο και κυρίως στις ταινίες της Φίνος Φιλμ, με την οποία ξεκίνησε συνεργασία το 1968. Συνεργάστηκε και σε αρκετές ταινίες άλλων παραγωγών, καθώς και σε ταινίες του Τάκη Κανελλόπουλου και του Νίκου Περράκη. Σπουδαίο έργο του θεωρείται η μουσική της γερμανικής σειράς «Heimat» του Εντγκαρ Ράιτ, με διάρκεια περισσότερη των 20 ωρών, η οποία έκανε πρεμιέρα στην Όπερα του Μονάχου το 1992. Ορόσημα, αποτελούν οι όπερες του «Ερωφίλη» και «Ερωτόκριτος» τις οποίες επεξεργαζόταν μέχρι το τέλος σχεδόν της ζωής του, αν και είχαν γραφτεί και παρουσιαστεί, πολλά χρόνια πριν.

Ακούραστος εργάτης της τέχνης, και υπερβολικά σεμνός ως προς το έργο του, ο Νίκος Μαμαγκάκης μας άφησε παρακαταθήκη ένα πλούσιο και ποικίλο μουσικό έργο, χωρίς επαναλήψεις και προχειρότητες.