Ο Σταύρος Τσιώλης, με το δικό του προσωπικό στυλ, ήταν από τις πιο αυθεντικές μορφές του ελληνικού κινηματογράφου. Πολυβραβευμένος σκηνοθέτης, σεναριογράφος, και θεατρικός συγγραφέας, κατάφερε για πολλά χρόνια, να σκηνοθετεί ταινίες και να ανεβάζει παραστάσεις που αποτελούν καλλιτεχνικές δημιουργίες.

Γεννήθηκε στην Τρίπολη και σπούδασε στη Σχολή Σταυράκου. Ξεκίνησε την επαγγελματική του καριέρα σαν βοηθός σκηνοθέτη στη Φίνος Φιλμ, το 1958. Συνεργάστηκε με τους καλύτερους σκηνοθέτες σε πλήθος ταινιών, και το 1968 γύρισε σε δικό του σενάριο την πρώτη του ταινία «Ο Μικρός Δραπέτης», για τη Φίνος Φιλμ. Την επόμενη χρονιά γύρισε πάλι για τον Φίνο τις ταινίες «Πανικός» σε δικό του σενάριο και τη «Ζούγκλα των Πόλεων» σε σενάριο του Ν. Φώσκολου. Το 1970 γύρισε την τελευταία ταινία του στη Φίνος Φιλμ, «Κατάχρηση Εξουσίας», η οποία έκανε διεθνή καριέρα και είχε μεγάλη εμπορική επιτυχία.

Τον ίδιο χρόνο, εγκατέλειψε τον κινηματογράφο για μια ολόκληρη δεκαπενταετία και επανήλθε το 1985 πιο ολοκληρωμένος και πρωτότυπος σκηνοθετικά, με τη δραματική ταινία «Μια Τόσο Μακρινή Απουσία». Η ταινία τιμήθηκε με βραβείο φωτογραφίας (Γιώργος Αρβανίτης) και βραβεία ερμηνείας (Πέμυ Ζούνη, Δήμητρα Χατούπη) στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Ακολούθησε η ποιητική ταινία του, «Σχετικά με τον Βασίλη», και συνέχισε με τους «Ακατανίκητους Εραστές» (1988), που κατέκτησε τα βραβεία: καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας και φωτογραφίας στο Φεστιβάλ Θεσαλονίκης, ενώ προβλήθηκε και στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης.

Τη δεκαετία του ’90 σκηνοθέτησε την κοινωνική κωμωδία «Έρωτας στη Χουρμαδιά» (1990), που διακρίθηκε με 3 βραβεία στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης (καλύτερης ταινίας, Α΄ ανδρικού ρόλου, και διάκριση ποιότητας ταινίας). Η επόμενη ταινία του «Παρακαλώ Γυναίκες μην Κλαίτε» (1992) είχε μια καλή πορεία στις ελληνικές αίθουσες, παίχτηκε σε πολλά ξένα φεστιβάλ, και διακρίθηκε στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης με τα βραβεία σεναρίου, σκηνοθεσίας και Κριτικών. Αξίζει να σημειωθεί ότι το σενάριο και τη σκηνοθεσία αυτής της ταινίας, συνυπόγραψε με τον Χρήστο Βακαλόπουλο, «έναν σπάνιο και μεγάλο κινηματογραφιστή» όπως επισήμανε ο ίδιος ο Σταύρος Τσιώλης, ο οποίος πέθανε σε ηλικία 36 ετών, δύο μόλις μήνες μετά το φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Άλλη ταινία του είναι η κομεντί «Χαμένος Θησαυρός του Χουρσίτ Πασά» (1995), που πήρε “Διάκριση Ποιότητας Ταινίας” και βραβείο ΠΕΚΚ “Καλύτερης Ταινίας” στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Η κωμωδία του «Ας Περιμένουν οι Γυναίκες» (1998) είχε μεγάλη εμπορική επιτυχία. Το 2004 εμφανίστηκε και πάλι με την ταινία «Φτάσαμεε», που όπως ο ίδιος είπε: «Έκανα αυτή την ταινία αποτίοντας φόρο τιμής σε αυτούς τους μεγάλους μουσικούς μας που έρχονται απευθείας από το Βυζάντιο, οι οποίοι δεν έχουν όνομα, σαν τους μεγάλους αγιογράφους».

Στις ταινίες του χρησιμοποίησε πολλές φορές ερασιτέχνες ηθοποιούς, με πρωταγωνιστή κυρίως τον Αργύρη Μπακιρτζή, ενώ σε μερικές έπαιξε και ο ίδιος σε μικρούς ρόλους. Τα τελευταία χρόνια, είχε στραφεί στο θέατρο ανεβάζοντας δικά του θεατρικά έργα, όπως «Τα Κοκκινομπλέ Πατίνια» (2006), «Ταξιδεύοντας με τον ΠΑΟΚ – μια ιστορία του Σταθμού Λαρίσης» (2011), «Η Πόρτα» (2012). Στα τέλη του 2015, ο Σταύρος Τσιώλης ανακοίνωσε τα γυρίσματα της τελευταίας του ταινίας «Γυναίκες που Περάσατε από Εδώ» που κλείνει την τριλογία “Γυναίκες”. Η τριλογία του, βαθύτατα ελληνική, είναι ένα πολύτιμο δώρο του ίδιου προς το κοινό, δοσμένο με τις βασικές αρχές που έμαθε στον Φίνο, τη μεθοδολογία δηλαδή για ένα αξιοσέβαστο και εύστροφο σινεμά για όλους.

Τα έργα του Σταύρου Τσιώλη είναι γνήσια και άμεσα, ξεχωρίζουν για το λεπτό χιούμορ τους και τους αυθεντικούς διαλόγους. Βασίζονται συχνά στην περιπλάνηση, και παρουσιάζουν την καθημερινή ζωή χωρίς επιτηδεύσεις και ωραιοποιήσεις.

Ο Σταύρος Τσιώλης πέθανε στις 23 Ιουλίου 2019, σε ηλικία 82 ετών.