Δημιουργός με αστείρευτη φαντασία και εργατικότητα, ο Νίκος Φώσκολος έγραψε και σκηνοθέτησε αξέχαστες δημιουργίες του ελληνικού κινηματογράφου αποκτώντας επάξια το προσωνύμιο «μεγάλος παραμυθάς». Το όνομά του έχει συνδεθεί με ασύλληπτα ρεκόρ στον εμπορικό κινηματογράφο και είναι από τους λίγους για τους οποίους μπορεί να ειπωθεί ότι διαμόρφωσε την ψυχαγωγία στην ελληνική τηλεόραση.

ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΧΡΟΝΙΑ

Γεννήθηκε στην Αθήνα, γιός προσφύγων από τη Μικρά Ασία. Μεγάλωσε φτωχικά και σε ηλικία έντεκα χρονών έπιασε δουλειά σε ένα ξυλουργείο. Με τα χρήματα που έβγαζε άρχισε να αγοράζει βιβλία, τα οποία τροφοδότησαν την φαντασία του. Ξεκίνησε να ξεδιπλώνει στο χαρτί τις ιστορίες που έπλαθε στο μυαλό του και διστακτικά στα δεκαεφτά του χρόνια έγραψε το πρώτο του έργο. Ήταν το μονόπρακτο «Κωνσταντίνος 5ος ο Πωγωνάτος», το οποίο παίχτηκε στην εκπομπή Ραδιοφωνική Σκηνή της Κυριακής. Από τότε έγινε μόνιμος συνεργάτης της Κρατικής Ραδιοφωνίας εργαζόμενος ως εκφωνητής, συγγραφέας εκπομπών και σχολιαστής κυριακάτικων ποδοσφαιρικών αγώνων. Λίγο πριν τον Εμφύλιο ξεκίνησε σπουδές πολιτικών επιστημών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, τις οποίες όμως δεν ολοκλήρωσε ποτέ. Δούλεψε ως δημοσιογράφος στο ελεύθερο και καλλιτεχνικό ρεπορτάζ για τις εφημερίδες «Ανεξάρτητος Τύπος» και «Εμπρός», όπου ανέλαβε και καθήκοντα κινηματογραφικού κριτικού (1955-60).

ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ

Το θέατρο ήρθε για τον Νίκο Φώσκολο κάπως ως φυσική συνέχεια των μονόπρακτων που έγραφε για το ραδιόφωνο. Έτσι το καλοκαίρι του 1958 ανεβαίνει στο θέατρο Αθηναϊκόν το έργο του «Ο Θάνατος θα Ξαναρθεί» σε σκηνοθεσία Ίωνα Νταϊφά, σημειώνοντας μεγάλη επιτυχία, που αργότερα θα γίνει και κινηματογραφική ταινία της Φίνος Φιλμ. Ακολούθησαν στο θέατρο τα έργα «Θηλιά στο Σκοτάδι» (1961), «Μαρκησία του Λιμανιού» (1971-72), «Σκέψου πριν Αγαπήσεις» (1971-72), «Αρμένικο Φεγγάρι» (1976) και «Πόρνες και “πόρνες”» (1994).

Ο ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ

Ήδη από το 1957 ο Νίκος Φώσκολος πλάθει το πρώτο του κινηματογραφικό σενάριο για την ταινία «Τζιπ, Περίπτερο κι Αγάπη» το οποίο υπέγραψε ως Κώστας Μαίανδρος, ψευδώνυμο που θα κρατούσε για αρκετά χρόνια. Ακολούθησαν σενάρια για τις ταινίες «Κρυστάλλω» (1959) του Βασίλη Γεωργιάδη, «Ο Δολοφόνος Αγαπούσε Πολύ» (1960) του Ίωνα Νταϊφά, «Τσακιτζης. Ο Προστάτης των Φτωχών» (1960) του Κώστα Ανδρίτσου, «Αγάπη και Θύελλα» (1961) του Σωκράτη Καψάσκη. Η κορυφαία στιγμή αυτής της πρώτης περιόδου της καριέρας του ήταν όταν το 1965 γράφει το σενάριο για την ταινία «Οι Αδίστακτοι» που σκηνοθετεί ο Ντίνος Κατσουρίδης, αποσπώντας θετικές κριτικές (και βραβεία) στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.

Το 1961 o Φιλοποίμην Φίνος αποφασίζει να μεταφέρει στον κινηματογράφο τη θεατρική επιτυχία του Νίκου Φώσκολου «Ο Θάνατος θα Ξανάρθει» (σε σενάριο Ερρίκου Θαλασσινού), όμως θα περάσουν τέσσερα ακόμα χρόνια μέχρι ο Φώσκολος να περάσει το κατώφλι της Φίνος Φιλμ και να παραδώσει το πρώτο του κινηματογραφικό σενάριο για την ταινία «Οι Εχθροί» (1965) που σκηνοθετεί ο Ντίνος Δημόπουλος.

Την ίδια χρονιά έρχεται και η μεγαλύτερή του επιτυχία ως σεναριογράφος όταν ο Βασίλης Γεωργιάδης (με τον οποίο είχαν συνεργαστεί στις ταινίες «Κρυστάλλω» το 1959, «Φλογέρα και Αίμα» το 1961, «Η Κατάρα της Μάνας» το 1961 και «Οργή» το 1962) σκηνοθετεί το «Το Χώμα Βάφτηκε Κόκκινο». Η ταινία σταθμός για το ελληνικό σινεμά με πρωτότυπη ιστορική θεματολογία (λίγο πριν τον ξεσηκωμό των ακτημόνων της Θεσσαλικής γης εναντίον των τσιφλικάδων) ενσωματώνει δυνατούς συμβολισμούς και στοιχεία αρχαίας τραγωδίας, φτάνοντας ως την πεντάδα υποψηφιοτήτων για Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας τον Απρίλιο του 1966.

Η συνέχεια ήταν καταιγιστική με το Νίκο Φώσκολο να γράφει αποκλειστικά για τη Φίνος Φιλμ, ενώ από το 1967 ανέλαβε να σκηνοθετήσει ο ίδιος αρκετά από τα σενάριά του ύστερα από προτροπή και επιμονή του Φίνου. Οι ταινίες του είχαν τολμηρή θεματολογία και έφερναν κάτι το καινούργιο για τον εγχώριο κινηματογράφο σε είδη που δεν υπήρχε ιδιαίτερη παράδοση. Φιλμ νουάρ, αστυνομικές, ιστορικές, πολεμικές ταινίες και φυσικά κοινωνικά δράματα γνώρισαν μεγάλη επιτυχία και του χάρισαν την καταξίωση και την αναγνώριση.

Σκηνοθέτησε για τη Φίνος Φιλμ τις ταινίες «Οι Σφαίρες Δεν Γυρίζουν Πίσω» (1967), «Αγάπη και Αίμα» (1968), «Η Λεωφόρος του Μίσους» (1968), «Ορατότης Μηδέν» (1969), «Πεθαίνω Κάθε Ξημέρωμα» (1969), «Εν Ονόματι του Νόμου» (1970) και φυσικά την τεράστια επιτυχία «Υπολοχαγός Νατάσσα» (1970). Ήταν η τελευταία κοινή ταινία της Αλίκης Βουγιουκλάκη με τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ, μια υπερπαραγωγή ακόμα και για τα μέτρα της Φίνος Φιλμ και την ταινία που κατείχε για δεκαετίες το ρεκόρ της πιο εμπορικής ταινίας του ελληνικού κινηματογράφου.

Μετά το κλείσιμο της διαδρομής του στη Φίνος Φιλμ το 1973 με το σενάριο του «Οι Γενναίοι Πεθαίνουν Δύο Φορές» μεσολαβούν οι σαρωτικές τηλεοπτικές επιτυχίες του πριν επιστρέψει στον κινηματογράφο με ένα τελευταίο κύκλο ταινιών που περιλαμβάνει τα φιλμ: «Έξοδος Κινδύνου» (1980) που σκηνοθέτησε ο ίδιος, «17 Σφαίρες για Έναν Άγγελο» (1981) που (συν)σκηνοθέτησε με τον Τάκη Βουγιουκλάκη, «Κατάσκοπος Νέλη» (1981) του Τάκη Βουγιουκλάκη, «Το Κόκκινο Τραίνο» (1982) του Τάκη Σιμονετάτου, «Άγρια Νειάτα» (1982) που σκηνοθέτησε ο ίδιος. Η ταινία «Θύρα 7: Η Μεγάλη Στιγμή» (1983) που έγραψε το σενάριο και σκηνοθέτησε αποτελεί την τελευταία του κινηματογραφική δημιουργία, σε μια διαδρομή με πάνω από 60 σενάρια και 14 ταινίες που σκηνοθέτησε.

Η ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ

Ήδη από τη δεκαετία του 1960 είχε σημειώσει πρωτοφανή επιτυχία στο ραδιόφωνο με τις «Αστυνομικές ιστορίες του Νίκου Φώσκολου», το πρώτο του (ραδιοφωνικό) σήριαλ που είχε φανατικούς ακροατές. Με τη δεξιοτεχνική, άμεση γραφή και τη γεμάτη σασπένς πλοκή, κατάφερνε να συγκινεί και να καθηλώνει το ραδιοφωνικό κοινό. Αυτό το ταλέντο αξιοποιήθηκε στο έπακρο τη δεκαετία του 1970 όταν ο Νίκος Φώσκολος ξεκίνησε να δημιουργεί σειρές για την κρατική τηλεόραση. Η πρώτη του σειρά με τίτλο «13ο Ανακριτικό Γραφείο» (ΕΙΡΤ, 1971) δεν σημείωσε επιτυχία, όμως λίγους μήνες αργότερα επέστρεψε με τον σαρωτικό «Άγνωστο Πόλεμο» στην ΥΕΝΕΔ, μια δραματική σειρά με θέμα τον πόλεμο του 1940. Η σειρά προβλήθηκε έως το 1974 και κατέγραψε ιστορικό ρεκόρ θεαματικότητας. Ακολούθησαν οι σειρές «Εν Τούτω Νίκα» (1973, ΥΕΝΕΔ), «Πορφύρα και Αίμα» (1977, ΥΕΝΕΔ), «Έξοδος Κινδύνου» (1978, ΕΡΤ) και «Η Κραυγή των Λύκων» (1981, ΥΕΝΕΔ).

Δέκα χρόνια αργότερα δοκιμάζει ξανά τις δυνάμεις του σε τηλεοπτική σειρά, επιλέγοντας αυτή τη φορά το καθημερινό «φορμά». Γράφει και (συν)σκηνοθετεί τη «Λάμψη» που ξεκινά να προβάλλεται στον ΑΝΤ1 στις 15 Σεπτεμβρίου του 1991 και ολοκληρώνεται τον Ιούλιο του 2005 μετά από 3.457 επεισόδια. Παράλληλα, ξεκινά το 1993 να γράφει και να (συν)σκηνοθετεί για τον ΑΝΤ1 ένα δεύτερο καθημερινό σίριαλ, το «Καλημέρα Ζωή» που έκλεισε τον κύκλο του το 2006 μετά από 3.093 επεισόδια.

ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΖΩΗ

Ο Νίκος Φώσκολος έκανε τρεις γάμους: με την Καίτη Σπηλιοπούλου σε ηλικία 17 χρονών, με την Έλλη Καλαβρού το 1958 και με την ηθοποιό Τώνια Βυθούλκα το 1987. Ο γιός του Σπύρος Φώσκολος (με την Καίτη Σπηλιοπούλου) είναι προπονητής μπάσκετ και η κόρη του Ντέλλα Φώσκολου (με την Έλλη Καλαβρού) είναι σκηνοθέτης και σεναριογράφος.

ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ

Έχει βραβευτεί από την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος για τη συμβολή της βυζαντινής σειράς του «Εν Τούτω Νίκα» στο έργο και τους σκοπούς της Ορθοδοξίας.

Ήταν τακτικό μέλος της ΕΣΗΕΑ, καθώς και της Εταιρείας Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων.

ΘΑΝΑΤΟΣ

Ο Νίκος Φώσκολος πέθανε στις 30 Οκτωβρίου 2013, σε ηλικία 86 ετών.